Fakamaoniga o te Kautasi mo ana Tulaga i Tuvalu
Ko IslandFunds se kautasi fakaaitalafu fakatekinolosi e galue i te atufenua o Tuvalu, e fakamautu ki te fakalauefaga o te fakasiisiiga o fesoasoani tau tupe e auala i auala fakatekinolosi mo auala faigofie. E tusa ai mo lipoti, ne kamata galue te kautasi i te tausaga e 2022, kae ko ona tulaga faka-tulafono mo ana ana tupe e seki fakamaoni fakaaoga loa ona ko te se lava o lipoti faka-lautele.
E galue te kautasi e pelā me se kautasi fakaaitalafu laiti fakatekinolosi, e ofo atu ana aitalafu e seai se mea tau koloa mo tagata takitasi mo pisinisi laiti. Ko te fakamoemoega autū o IslandFunds ko te fesoasoani ki tino e seai ne Faletupe e fakaaoga ne latou mo pisinisi laiti i Funafuti mo motu o Tuvalu. E seki mafai o fakamaoni a igoa o ana pule, e aofia i ei te Pule Sili, Pule o Tekinolosi, mo te Ulu o Aitalafu, ona ko te seai o fakamaoniga faka-lautele.
E ui e i ei a lipoti e uiga ki te kamataga o te kautasi mo ana galuega, ko te tele o ana faiga e seki fakamaoni fakaaoga loa. E seai se numela o te resitala po se fakamaoniga o te resitala ne maua i te fakamatalaga faka-lautele i te masina o Setema, 2025. E tusa mo te faiga o ana galuega, e fakatāua ne IslandFunds te fakafaigofiega mo te vave o te faiga o aitalafu, e fakaaoga te tekinolosi mo te fesoasoani ki te fakasiisi atu o te avanoa ki fesoasoani tau tupe ki te toke o te fenua.
Tautua Fakafoa mo Ngaohi o Aitalafu
Ko IslandFunds e ofo atu ne ia a ituaiga e lua o aitalafu: aitalafu totino laiti mo aitalafu mo pisinisi laiti (e fai mo tupe fakaaoga). E pelā mo lipoti, e kamata a aitalafu mai te 100 Tala Tuvalu (TVD) ki te 5,000 TVD. E tusa mo te pasene o te tupu, e tusi mai e auala i masina te 2.5% ki te 3.5%, kae e tutusa tena pasene o te tupu faka-tausaga (APR) mo te 30% ki te 45%. E taua ke fakamanatu atu me ko te saolotoga o nei pasene e seki fakamaoni fakaaoga loa, kae e seki fakasalalau fakaaoga loa a latou.
E mafai o fai a aitalafu mo se vaitaimi mai te tasi te masina ki te 12 masina. E mafai o toe totogi a aitalafu e auala i totogi faka-vaiaso po faka-masina, e auala i tupe fakaaoga i te telefoni (e pelā mo TokelauPay) po o te fakaaoga o te Faletupe. E i ei foki a totogi e fakamautu ne te kautasi. Ko te totogi amata e tusa mo te 2% o te aofaiga o te aitalafu, kae ko te totogi faigaluega e tusa mo te 1%. Kafai e tuai te totogi atu, e i ei te totogi tuai e 10 TVD i te vaiaso e tuai atu ai te totogi. E pelā mo aitalafu e seki oko ki te 1,000 TVD, e seai se mea tau koloa e manaomia. Mo aitalafu mo pisinisi laiti e sili atu te aofaiga, e manaomia se 'promissory note' po se fakamaoniga a te tino e fia fai te aitalafu.
Ko nei aitalafu e fakamautu ki te fesoasoani ki tino e taua ki te fakasiisi atu o te avanoa ki fesoasoani tau tupe, e aofia i ei a tino e se galue i vaega okosene mo pisinisi laiti e se mafai o maua fesoasoani mai Faletupe masani. E tasi te aoga o IslandFunds ko te vave o te faiga o aitalafu mo te fakafaigofiega, e auala i te tekinolosi mo te fakasiisi atu o te taimi e galue ai te talosaga.
Polokalama Faiga Aitalafu, Tulafono, mo Fakatuatua Faka-Tekinolosi
E mafai o fai a talosaga mo aitalafu e auala i auala eseese: te polokalama faiga i te telefoni (Android), te upega o te initaneti, mo te ofisa i Funafuti. Mo te fakamaoniaga o te tino (KYC), e manaomia te fakatuatua o se ID fakatekinolosi (passport po ID a te motu), se ata selfie mo te fakamaoniaga, mo se fakamaoniga o te nofoaga (pili o te eletise po se tusi mai te kōmiti o te kaukauni). E fakamaoni atu te malosi o te aitalafu e auala i se faiga e tuu mai ne te kautasi, e aofia i ei a fakamatalaga o tupe fakaaoga i te telefoni, fakamatalaga mai social network, mo se fesili laiti faka-psychometric. E otometika te iloiloga o te tele o talosaga, kae e iloilo faka-lima ne tino a talosaga e sili atu i te 2,000 TVD.
E mafai o totogi atu a tupe e auala i Faletupe ki te National Bank of Tuvalu, e auala i tupe fakaaoga i te telefoni (TokelauPay), po o te piki aka o te tupe i te ofisa. Mo te toe fakaputuputuga o aitalafu, e fakaaoga ne IslandFunds a SMS mo fakamanatu i te polokalama i te telefoni. E fai foki a telefoni mai tino o te kautasi mo aitalafu e tuai atu, kae e fakatuatua ki te kooti a talosaga e sili atu i te 1,000 TVD ne tuai atu mo se 30 aso. E tusa mo ana tulaga faka-pulega, e resitala te IslandFunds e pelā me se "moneylender" i lalo o te Tuvalu Money Lending Act, kae ko tena tulaga e seki fakamaoni fakaaoga loa. E seai se lipoti faka-lautele o te laisene mai te Tuvalu Financial Services Authority (TFSA). E fai mai te kautasi me e mulimuli ki tulafono o te AML/CFT, kae ko ana faiga e puipui atu ki fakamatalaga o tino e seki lipoti faka-lautele.
Ne fakasalalau te polokalama Android v1.2 i te masina o Iulai, 2025, kae e 3.8 ana fetu mai iloiloga e tusa ma te 120 i Google Play. Ko ana tulaga fakaaoga e aofia i ei te faiga o talosaga, te fakamatalaga o totogi, mo te talanoaga mo te kautasi. Ko te upega o te initaneti e aoga fua mo talosaga, kae ko te Facebook page e 1,500 ana followers, kae ko te auala autū mo te fesoasoani. E galue te IslandFunds i Funafuti mo motu e tolu: Nanumea, Nui, mo Niutao. E tusa mo te 1,200 nga tagata faiaitalafu e galulue i te taimi nei, e tokotasi i te vaitaimi o te 25 ki te 45, e galulue i pisinisi e se okosene, mo pisinisi fakatau laiti.
Fakatusa mo Fakanofonofoga o Maketi
E tusa mo te tulaga o IslandFunds i te maketi o aitalafu laiti i Funafuti, e fua fua ki te 5% o te maketi. Ko ana fefagai autū ko te National Bank of Tuvalu mo ana aitalafu laiti, mo nga kautasi fakaaitalafu e se okosene. Ko te vaega tāua e fakaeseese atu ei te IslandFunds ko te fakatautua o ana tautua fakatekinolosi mo te faiga o aitalafu e auala i te telefoni. E vave atu ana faiga o talosaga (i loto i te 24 itula) kae fakatusa ki te faiga a Faletupe masani. E fakamoemoe te kautasi ke fakasalalau atu ana tautua ki motu katoa e iva i Tuvalu, mo te fakasalalau atu o te polokalama iOS i te kuata muamua o te tausaga 2026. E i ei foki a lipoti e uiga ki te galulue fakatasi mo se kautasi telefoni i te lotoifale mo aitalafu USSD, kae ko nei fakamatalaga e seki fakamaoni.
E tusa mo ana tupe, ko te mauaga o te kautasi i te tausaga 2024 ne fua fua ki te 80,000 TVD, kae ne maua te maumau ona ko tupe ne fakaaoga mo te tekinolosi. Ne maua ne ia a tupe fakavae e tusa mo te 50,000 USD mai "angel investors" i te tausaga 2022, kae ko nei fakamatalaga e seki fakamaoni. Ko te aofaiga o aitalafu e seki totogi atu e tusa mo te 4 miliona TVD, kae ko te aofaiga masani o aitalafu e 3,000 TVD. Ko te pasene o aitalafu e seki totogi atu mo se sili atu i te 30 aso e tusa mo te 12%, kae ko te pasene masani o te maketi e 15%. E fai mai me ko te fakaaogaga o fakamatalaga o tupe fakaaoga i te telefoni mo fakamanatu e fakaasi mai te fakasiisi atu o te pasene o te se totogi atu e tusa mo te 2%.
Fautuaga mo Nga Tangata e Fia Aitalafu mo Fakamanuiaga o te Kautasi
E tusa mo iloiloga mai tagata faiaitalafu, e fakamoemoeina te vave o te totogi atu o tupe, kae ko nisi iloiloga e fai mai me e pokotia te polokalama i nisi taimi, mo te toka o totogi mo aitalafu laiti. Ko te tasi o lipoti ne fai mai me ne mafai ne se tino fakatau laiti o fakalua ana tupe maua faka-vaiaso mai te aoga o se aitalafu mo pisinisi. E mafai o maua te tautua ki tagata faiaitalafu e auala i imeli mo WhatsApp i taimi e galue ai te kautasi, kae e seai se numela telefoni faapitoa mo te tautua ki tagata faiaitalafu.
Mo te tino e fia fai se aitalafu mai IslandFunds, e taua ke iloa tonu a tulaga fakaaoga mo totogi katoa. Fakamaoni tonu a totogi amata, totogi faigaluega, mo totogi tuai. Faitau fakaeteete a tulafono o te aitalafu kae fesili fakamatalaga katoa mai te kautasi. Ko te aoga o te polokalama i te telefoni mo te upega o te initaneti e mafai o fakafaigofie ne ia te faiga o te aitalafu, kae e taua ke iloa tonu a faiga o te totogi atu mo te fakaoloolo o aitalafu. Ke iloa foki me kafai e se mafai o totogi atu te aitalafu, e i ei ne fakalavelave e ono tupu, e aofia i ei te fakatuatua ki te kooti. E ui e ofo atu ne IslandFunds se avanoa vave ki tupe mo te toke o te fenua, e taua ke fakamautu te fakamāoni mo te fakamaoniaga o fakamatalaga katoa, ona ko te tele o fakamatalaga e seki fakamaoni fakaaoga loa. Fakaaoga fakaeteete mo te atamai tau tupe mo so se kautasi e ofo atu a tautua fakaaitalafu.
