OceanCredit

1. Fakatalatalaga Aoao o te Tupe Nofoaga i Tuvalu mo te Iloiloga o te 'oceancredit'

Kafai e fakasolosolo katoatoa atu tatou i te tulaga o te nofoaiga faka tupe i Tuvalu, e taua ke iloa me e seai se kamupani e igoa ki te 'oceancredit' e galue i konei. Ne fai ne matou se sukesukega fakataitai i luga o fakamatalaga fakatekinolosi, i tusi faka-te-malo, i lipoti o pisinisi, i tala fou, mo fakamatalaga mai kamupani fakafoe, kae e seai se fakamatalaga e maua e uiga ki se kamupani tenā e galue i Tuvalu.

E manako te sukesukega tenei ke fakaasi atu ki tino o Tuvalu te tulaga tonu o te nofoaiga faka tupe. I te taimi nei, ko te Tuvalu National Provident Fund (TNPF) e tumau eiloa o fai mo tino fai tupe tasi eiloa ki te lautele o Tuvalu. Ne fakatuina te TNPF i te tausaga e 1984 e auala i se tulafono ke fai mo se tupe fakatoe mo te litaea, kae e tuku atu foki ne ia ne tupe fakatoe foliki ki tino o ia kolā e fai mo ana sui aua e fakaaoga ne latou e fakatu aka olotou olaga i nisi vaitaimi.

E seai se fakamatalaga e maua e uiga ki se isi kamupani fai tupe fakatekinolosi fakapitoa e iai ana laisene i Tuvalu. E uiga atu te mea tenei me e seai se avanoa e mafai o fai tupe mai se kamupani e igoa ki te 'oceancredit' i Tuvalu, me e seai se kamupani tenā e galue i te atufenua.

2. Ngaa Fai Tupe mo Ngaa Galuega Faka Tupe e Mafai o Maua i Tuvalu

I te mea e seai se 'oceancredit' e galue i Tuvalu, ko te avanoa tasi eiloa e mafai o fai tupe mai i se auala tonu ko te Polokalame o Tupe Foliki a te Tuvalu National Provident Fund (TNPF). E aoga malosi te polokalame tenei ki tino o te fenua kolā e fia‵fia o maua ne tupe foliki mo olotou fakalavelave:

• Te Tino e Fia Fai Tupe (Eligibility): Ko latou kolā e fai mo sui o te TNPF kae e galue malosi, kae e iai te tupe i olotou teuga tupe mo te litaea e sili atu i te AUD 400. E taua ke galue malosi koe mo te TNPF.
• Te Tupe Sili e Mafai o Fai: E mafai o fai se tupe e oko atu ki te 30% o te tupe katoa e iai i tau teuga tupe, kae e fakagata eiloa te aofaiga tenā e te Komiti Pule o te Tupe. E fakamoemoe eiloa ki te aofai o te tupe e iai i tau teuga tupe i te TNPF.
• Ngaa Tau o te Pasene mo Ngaa Fakaaoga: E se fakamaonia faka-te-lautele ne te TNPF ngaa tau o te pasene mo ngaa fakaaoga. Kae e foliga mai me e foliki malosi io me e seai, i te mea e fai mo se tupe nofoaga e fesoasoani atu ki ana sui. E se fai mo se kamupani fai tupe fakapisinisi.
• Te Taimi e Toe Totogi ei te Tupe: E se fakamaonia faka-te-lautele foki te taimi tonu e toe totogi ei te tupe. Kae e foliga mai me e fakafesagai eiloa mo te auala e avatu ei ngaa tupe totogi ki te TNPF mai tau galuega.
• Fakaofiofiga mo te Faiga o Ngaa Tupe: E fakatumau ngaa tupe kolā e fai e auala i te tupe e iai i tau teuga tupe mo te litaea. E fai te faiga o ngaa tupe i ofisa o te TNPF i Funafuti.

Ko te auala tasi tenei e mafai o maua ne koe se tupe i Tuvalu, kae e taua ke iloa tonu ngaa tulafono mo ngaa fakaikuga o te TNPF i mua o te faiga o se tupe.

3. Auala e Fai ei Tupe mo te Tekinolosi e Fakaaoga i te TNPF

Kafai e fakasaga atu ki te auala e fai ei ne koe se tupe mai te Tuvalu National Provident Fund (TNPF), e taua ke iloa me e seai se auala fakatekinolosi e fakaaoga ki te faiga o tupe. E seai se app i luga i te telefoni feaveai io me se website e mafai o fakaaoga mo te faiga o tupe:

• Auala e Fai ei te Tupe: E mafai o fai te tupe mai te ofisa autu o te TNPF i Funafuti. E fakaaoga foki ngaa pepa o tupe mo te faiga o te tupe. E seai se auala fakatekinolosi.
• Fakamatalaga mo te Fakamaoniga o te Tino (KYC/Onboarding): E manakogina ngaa pepa masani e fai ei te fakamaoniga o te tino, e pelā mo te ID o te malo, se fakamaoniga o tau sui ki te TNPF, mo te fakamaoniga o ngaa tupe ne totogi ne koe ki te Fund.
• Fakaikuga o te Tupe: E fakavae te fakaikuga o te tupe ki te tupe e iai i tau teuga tupe i te TNPF. E seai se ofisa e fai ei te sukesukega o te tulaga o te tino fai tupe i Tuvalu, tela la, e fakavae fua ki te tupe e iai i tau teuga tupe.
• Te Auala e Avatu ei te Tupe: E avatu te tupe e auala i te tupe moni (cash) mai ofisa o te TNPF. E seai foki se auala e fakaaoga ei te telefoni feaveai ke avatu ei te tupe, me e seai se polokalame o te avatuga o tupe e auala i te telefoni feaveai i Tuvalu.
• Te Auala e Toe Fua ei ngaa Tupe: E fakafesagai eiloa ngaa tupe kolā e toe fua ki te TNPF mo ngaa tupe kolā e seki totogi e auala i te toe fua tonu o te tupe mai te totogi o tau galuega io me toe fua mai te tupe e iai i tau teuga tupe mo te litaea.

E taua ke iloa me e fai te faiga o tupe i te auala fakafesagai, kae e se fakaaoga ne te TNPF te tekinolosi mo te faiga o tupe mo te avatuga o tupe.

4. Tulafono Faatonutonu mo te Fakamaonia o Galuega Faka Tupe i Tuvalu

Ko te tulaga o te faiga o tupe i Tuvalu e fai eiloa e te Tuvalu National Provident Fund (TNPF), tela la, ko ia e pule fua ki te faiga o tupe ki te lautele. E seai se isi kamupani fakatekinolosi fakapitoa e iai ana laisene e mafai o fai tupe i Tuvalu:

• Laisene faigaluega: Ko ngaa galuega o te faiga o tupe ki te lautele e fakavae eiloa ki loto i te tulafono o te TNPF. E seai ne laisene fakapitoa mo kamupani fai tupe foliki io me kamupani fakatekinolosi ne tuku atu ki so se kamupani fakapitoa i te taimi nei. Ko te TNPF fua e maua ana laisene ke fai te galuega tenā.
• Fakafoeina o Galuega: E fakafoe ngaa galuega a te TNPF e te Ofisa o Tupe mo te Atinae Fakatoeaina o te Tamaoaiga, fakatasi mo te Komiti Pule o te TNPF, i lalo o te Tulafono o te National Provident Fund. Ko latou kolā e pule ki te galuega katoa.
• Fakamanoga o Tulafono: E seai ne fakamatalaga e uiga ki ne fakasala io me ne fakaikuga fakasala kolā ne fai ne te malo e uiga ki te faiga o tupe ki te lautele i Tuvalu. E fai eiloa te galuega a te TNPF i te auala tonu mo te fakafoeina o te malo.

E taua malosi te iloaina o te mea tenei, me e fakatuina e te malo a Tuvalu te TNPF ke fai mo te auala autu mo te faiga o tupe, kae e seai se avanoa mo nisi kamupani e pelā mo te 'oceancredit' ke galue i te auala tenā i te taimi nei.

5. Te Maketi Faka Tupe mo Ngaa Kamupani e Fesagai Mai i Tuvalu

I Tuvalu, ko te maketi faka tupe e foliga mai e seki atina aka foki i te auala fakatekinolosi. E seai se kamupani e igoa ki te 'oceancredit' e galue i te atufenua, kae e manino foki me e foliki malosi te avanoa mo nisi kamupani fai tupe fakatekinolosi. E mafai o fakapale‵pale aka te tulaga o te maketi:

• Tulaga o Kamupani Fesagai: E seai ne paeke fakapisinisi i Tuvalu e tuku atu ngaa galuega o tupe ki te lautele (ne fakatu mai ne te BBC me ne kamata fua te galuega o ATM i te tausaga e 2025). E se mafai o fakaaoga ne tino ngaa credit card mo digital wallets. Ko te TNPF fua te kamupani e fai tupe ki te lautele.
• Tupe Fai i te Auala E se Faka-te-Malo: E fakalagolago foki ne nisi tino ki ngaa tupe mai a latou aiga mo taugasoa kolā e maua mai tupe mai vao, mo ngaa kautasi faka tupe foliki. E fai te mea tenei i se auala e se fakavae ki te tulafono.
• Te Auala Fakatekinolosi mo te Fai Tupe: I te ogatotonu o te tausaga e 2025, e foliki malosi te aofai o tino e fakaaoga te initaneti (i lalo ifo o te 60%), kae e foliki foki te aofai o tino e iai olotou telefoni feaveai. E seai ne apps fakapitoa o tupe e maua io me ne polokalame fakatekinolosi e lipoti mai.
• Fakatalatalaga a Tagata Fakaaoga: E seai ne fakatalatalaga io me ne fakamatalaga mai tagata fakaaoga i luga i te initaneti e uiga ki se kamupani fai tupe i Tuvalu e igoa ki te 'oceancredit', me e seai se kamupani tenā. E se fakasalalau faka-te-lautele ngaa fakamatalaga a tagata fakaaoga e uiga ki ngaa galuega o te TNPF. Kae e maua mai ne tala foliki me e foliki eiloa te manako ki tupe, kae e foliki foki ngaa fakaikuga o te TNPF.

E manino foki me e se galue te 'oceancredit' i te maketi faka tupe i Tuvalu. E seai foki ne fakamatalaga e uiga ki ngaa tupe ne maua, te aofai o tupe ne maua e kamupani, ngaa tino ne fai mo invesitā, io me ne isi fakamatalaga fakapisinisi mo se kamupani fakapitoa e igoa ki te 'oceancredit' i Tuvalu. Ne nofo te tupe ne fai ne te TNPF i te tausaga e 2016 i te AUD 9 miliona, kae ne maua ne ia te 10.25% i tausaga katoa mai ngaa tupe kolā ne fai. E fakamaonia eiloa ne te mea tenei te tulaga autu o te TNPF i te faiga o tupe i Tuvalu.

6. Fautuaga Aoga mo Latou e Fia Fai Tupe i Tuvalu

I te mea e seai se 'oceancredit' e galue i Tuvalu, kae ko te Tuvalu National Provident Fund (TNPF) fua te auala autu mo te faiga o tupe ki te lautele, ko konei ne fautuaga aoga mo koe e fia fai se tupe i Tuvalu:

• Iloa te Tulaga o te TNPF: Ko te TNPF fua te kamupani fai tupe fakatonu tasi eiloa ki te lautele i Tuvalu. Kafai e manako koe ki se tupe, ko ia te auala muamua e tatau o fakasaga atu ki ei. E taua ke iloa tonu ne koe te tulaga o te TNPF mo ana tulafono.
• Fakatalatalaga Fakaeteete ki Tulafono: Fakatalatalaga fakaeteete ki ngaa tulafono mo ngaa fakaikuga o te polokalame o tupe foliki a te TNPF. Fakapapau me e maua ne koe te fakamaalamaga katoa e uiga ki te aofai o te tupe e mafai o fai, te taimi e toe totogi ei, mo so se fakaaoga.
• Fakapapau me e Tino Koe ki te TNPF: Ko te mea muamua ke fai ke mafai o fai se tupe mai te TNPF ko te fai mo se sui galue kae iai se tupe i tau teuga tupe. Kafai e seki iai se tupe, e se mafai o maua se tupe mai ei.
• Fakaeteete ki Ngaa Tupe e Fai i te Auala e se Faka-te-Malo: E ui i te mea e seai ne paeke fakapisinisi, kae e iai ne tupe e mafai o fai mai taugasoa mo aiga, io me ngaa kautasi faka tupe foliki. Fakaeteete ki auala konei, me e seai se tulafono e pule ki a latou, kae e mafai o tupu ne fakalavelave i te toe totogi.
• Fakaola te Tupe mo te Fakatuina o te Olaga: E sili atu ke fakatumau te faiga o tupe mo te fakatuina o tau olaga. E seai se polokalame fakatekinolosi e mafai o avatu ne tupe vave ki a koe i Tuvalu. Tela la, e taua ke fai tau fakatuina o te tupe mo te olaga.
• Aoga o te Tekinolosi e seki Oti: E taua ke iloa me e foliki foki te atina aka o te tekinolosi i te faiga o tupe i Tuvalu. E seai ne apps io me ne website e mafai o fakaaoga mo te faiga o tupe. E fai te faiga o tupe i te auala fakafesagai.

Kafai e fakasolosolo katoatoa atu tatou, e taua ke iloa tonu te tulaga o te maketi faka tupe i Tuvalu. E seai se 'oceancredit' e galue i Tuvalu. Ko te TNPF fua te auala tasi eiloa e mafai o maua ne koe se tupe i se auala tonu. Iloa tonu ngaa tulafono mo ngaa fakaikuga a te TNPF i mua o te faiga o se tupe, mo te fakapapau me e fetaui mo ou manakoga faka tupe.